Samodzielny Zakład Entomolgii Stosowanej SGGW

Szpeciele (Acari: Eriophyoidea) zasiedlające rodzime gatunki roślin iglastych w Polsce, (projekt badawczy własny, N309 00332/0554)

data rozpoczęcia: 13/04/2007/ data zakończenia: 12/04/2010
Kierownik tematu: dr inż. Lewandowski M.
Wykonawcy: prof. dr hab. Boczek J.; dr inż. Kaźmierczak B.

Opis: W latach 2006-2010 przeprowadzono badania składu gatunkowego szpecieli zasiedlających rodzime gatunki roślin iglastych. W jego trakcie określono również skład gatunkowy drapieżnych roztoczy należących do rodziny Phytoseiidae oraz fuitofagiów należących do rodziny Tetranychidae. Wyniki badań wskazują, że z roślinami iglastymi związanych jest 25 gatunków szpecieli należących do rodziny Eriophyidae oraz Phytoptidae. Dwa z nich Cupacarus abietis oraz Tegonotus jaworzynus zasiedlające jodłę pospolitą Abies alba (Pinaceae) były nowe dla wiedzy. Ponadto odnotowano siedem nowych gatunków dla fauny polskiej: Boczekella laricis Farkas, 1965, Nalepella danica Boczek, Harding & Shi, 2002, Nalepella haarlovi Boczek, 1962, Setoptus multigranulatus Castagnoli, 1973, Trisetacus ehmanni Keifer, 1963, Trisetacus gemmavitians Styer, Nielsen & Balderstron, 1972, Trisetacus laricis (Tubeuf, 1897), Trisetacus piceae (Roivainen, 1951).

W wyniku analizy zebranego materiału wykonano redeskrypcję trzech gatunków szpecieli. Ponadto wykonano rewizję czterech gatunków w wyniku czego, utworzono nową kombinację gatunków Calepiitrinerus juniperi (Szulc, 1967) oraz Proiectus farkasi (Boczek, 1969) oraz dwa nowe synonimy. Phyllocoptes piceae Soika, 1999 uznany został za synonim gatunku Phyllocoptes cechi Boczek & Michalska, 1989, natomiast Boczekella retucukata Bagnyuk, 1987 za synonim gatunku Boczekella laricis Farkas, 1965.

Stwierdzono również występowanie siedmiu gatunków drapieżnych roztoczy z rodziny Phytoseiidae oraz dwa z rodziny Tetranychidae. Wśród dobroczynkowtych trzy gatunki po raz pierwszy odnotowano na terenie Polski, były to Anthoseius inopinatus Wainstein, 1975, Anthoseius toruli Karg & Edland, 1987, Typhlodromus singularis (Chant, 1957).

Równolegle z badaniami faunistycznymi prowadzono obserwacje ekologiczne. Określono parametry oraz strukturę dominacji stwierdzonych gatunków oraz bioróżnorodność badanych stanowisk. Ponadto określony został wpływ wybranych czynników na liczebność badanych populacji szpecieli. W przypadku trzech gatunków z rodzaju Trisetacus badano zmienność cech morfologicznych, pomiędzy populacjami pochodzącymi z różnych lokalizacji, mikrosiedlisk bądź roślin żywicielski. Uzyskane wyniki wskazują różny stopień zmienności badanych populacji w obrębie tego samego gatunku, nie pozwalają jednak na ustalenie czynników, które ją kształtują.

Wielotroficzne interakcje między przędziorkiem chmielowcem, wciornastkiem zachodnim i drapieżnym roztoczem Amblyseius swirskii (A.-H.) na ogórku szklarniowym traktowanym biostymulatorem wzrostu. (projekt własny Nr N N310 119437),

data rozpoczęcia: 28.09.2009/ data zakończenia: 27.09.2012.

Kierownik tematu : prof. dr hab. Anna Tomczyk
Wykonawcy: Prof. dr hab. Danuta Kropczyńska-Linkiewicz, technik Anna Załęska

Opis: Badano rozwój populacji przędziorka chmielowca i wciornastka zachodniego na roślinach ogórka szklarniowego traktowanych biostymulatorami wzrostu roślin: Asahi i Siapton.
Obydwa zastosowane biostymulatory powodowały ograniczenie rozwoju populacji przędziorka chmielowca i zmniejszenie płodności samic. Zastosowanie biostymulatorów spowodowało ograniczenie możliwości rozwoju przędziorka chmielowca na opryskiwanych nimi roślinach ogórka. Rośliny były mniej uszkodzone, ich wzrost był intensywniejszy i zawiązywały więcej kwiatów w stosunku do roślin porażonych lecz nie opryskiwanych biostymulatorami.

Nie stwierdzono ograniczenia liczebności wciornastków na roślinach ogórka po zastosowaniu wybranych biostymulatorów, wręcz przeciwnie zaobserwowano tendencję do lepszego rozwoju wciornastków na tych roślinach i zwiększania stopnia uszkodzenia roślin. Zaatakowane rośliny, traktowane biostymulatorami, zawiązywały podobną lub większą liczbę kwiatów, w porównaniu z roślinami na których nie stosowano biostymulatorów, jednak nie skutkowało to zwiększeniem intensywności plonowania.

Potencjał zespołu drapieżnych roztoczy z rodziny Phytoseiidae w efektywnym regulowaniu liczebności przędziorkowatych na ozdobnych roślinach szkółkarskich (projekt badawczy własny N310007 32/0555)

data rozpoczęcia: 22/04/2007/ data zakończenia: 22/08/2010
Kierownik tematu: dr Puchalska E.,
Wykonawcy: dr Kaźmierczak B., prof. dr hab. Kropczyńska D.

Opis: Projekt miał na celu określenie, które z odmian Picea abies oraz gatunków i odmian z rodzaju Salix, uprawianych w szkółkach roślin ozdobnych, są szczególnie zagrożone gradacjami przędziorków i określenie którzy przedstawiciele dobroczynkowatych mogliby znaleźć zastosowanie jako wrogowie naturalni przędziorków, skutecznie limitujący ich populacje na tych roślinach. W wyniku badań dowiedziono, że wierzby uprawiane w szkółkach roślin ozdobnych mogą być zasiedlane przez takie gatunki Tetranychidae jak: Schizotetranychus schizopus (Zacher), S. garmani (Pritchard i Baker) oraz Tetranychus urticae (Koch); zaś jedynym przedstawicielem przędziorkowatych zasiedlającym świerki jest Oligonychus ununguis (Jacobi). Wyznaczone przez autorów wskaźniki zagęszczenia, intensywności i ekstensywnośći zasiedlenia poszczególnych taksonów roślin przez przędziorki wykazały, że spośród wierzb najbardziej narażone na występowanie licznych populacji przędziorków są: S. helvatica, S. caprea ‘Kilmarnock’, S. purpurea ‘Pendula’ i S. lanata. Odmianami Picea abies szczególnie zagrożonymi rozwojem dużych populacji przędziorka sosnowca są zaś: ‘Inversa’, ‘Remontii’, Waldbrund’, ‘Nidiformis’, ‘Pumila Glauca’, ‘Pumila Nigra’, ‘Echiniformis’ i ‘Wills Zwerg’. W ramach projektu ustalono, że nawet w chronionych chemicznie szkółkach roślin ozdobnych, świerki i wierzby mogą być zasiedlane przez drapieżne roztocze z rodziny Phytoseiidae. W materiale szkółkarskim zidentyfikowano takie gatunki dobroczynków jak: Typhlodromus tiliae (świerki), T. pyri, Phytoseius macropilis, Ph. echinus i Ph. juvenis (wierzby). Prowadzone w ekosystemach leśnych i parkowych obserwacje nad zasiedlaniem przez Phytoseiidae rodzimych odpowiedników wierzb i świerków uprawianych w szkółkach tj. S. alba, S. caprea i P. abies wykazały, że rosnące w takich biocenozach wierzby poza T. pyri, Ph. macropilis i Ph. echinus, są zasiedlane również przez E. finlandicus oraz gatunek, który oznaczono jako nowy dla fauny Polski - Ph. severus. Na świerkach rosnących w warunkach naturalnych poza T. tiliae stwierdzono Amblyseius andersoni i Anthoseius bakeri. W ramach pracy określono stałość występowania poszczególnych gatunków Phytoseiidae na wierzbach i świerkach rosnących w szkółkach oraz w ekosystemach leśnych i parkowych. Ustalono siłę stowarzyszenia dobroczynków z poszczególnymi ofiarami i opracowano parametry obrazujące rozwój i potencjał rozrodczy Phytoseiidae na gatunkach przędziorków zasiedlających ozdobne wierzby i świerki. Ustalono również wytrzymałość poszczególnych dobroczynków na głód, zapotrzebowanie pokarmowe i zdolność do przetrwania na pokarmie zastępczym jakim był pyłek rzepakowy. Wszystkie te wskaźniki podobnie jak wyniki doświadczenia nad wydajnością dobroczynków w limitowaniu populacji przędziorków i konkurencji o niszę w obrębie zespołu Phytoseiidae, wykazały, że opracowując program biologicznej ochrony świerków i wierzb, uprawianych w szkółkach roślin ozdobnych, powinno się uwzględnić takie gatunki drapieżnych roztoczy jak: A. andersoni, T. tiliae, T. pyri oraz E. finlandicus.

Użytki śródpolne jako rezerwuar drapieżnych roztoczy (Phytoseiidae) dla plantacji wybranych upraw jagodowych (projekt własny, N31000832/0556).

data rozpoczęcia 16/05/2007/ data zakończenia:15/05/2010.

Kierownik tematu: prof. dr hab. Boczek J.

Wykonawcy: .prof. dr hab. Dąbrowski Z.T., prof. dr hab. Kropczyńska-Linkiewicz D., prof. dr hab. Wysocki C., dr Sikorski P., mgr Garnis J.

Opis: Analiza gatunkowa flory i fauny otoczenia plantacji truskawek i malin wykazała, że drapieżne roztocze z rodziny Phytoseiidae preferują takie gatunki roślin jak: pokrzywa zwyczajna, kuklik pospolity, jeżyna popielnica, jeżyna krzewiasta. Rośliny zielne na miedzach stanowiły „pomst biologiczny” pomiędzy zaroslami i drzewami rosnących w dalszym planie jak : bez czarny, leszczyna pospolita, olcha czarna i śliwa tarnina. Wykazano, że Amblyseius andersoni, Euseius finlandicus, Neoseiulus reductus, Phytoseius echinus są ważnymi gatunkami w walce biologicznej przeciwko przędziorkom w uprawach truskawek i malin. Uzyskane wyniki mogą przyczynić się do właściwego kształtowania otoczenia plantacji (infrastruktury ekologicznej) w celu zwiększenia efektywności walki biologicznej ze szkodnikami.