Szpeciele (Acari: Eriophyoidea) zasiedlające rodzime gatunki roślin iglastych w Polsce, (projekt badawczy własny, N309 00332/0554)
data rozpoczęcia: 13/04/2007/ data zakończenia: 12/04/2010
Kierownik tematu: dr inż. Lewandowski M.
Wykonawcy: prof. dr hab. Boczek J.; dr inż. Kaźmierczak B.
Opis: W latach 2006-2010 przeprowadzono badania składu gatunkowego szpecieli zasiedlających rodzime gatunki roślin iglastych. W jego trakcie określono również skład gatunkowy drapieżnych roztoczy należących do rodziny Phytoseiidae oraz fuitofagiów należących do rodziny Tetranychidae. Wyniki badań wskazują, że z roślinami iglastymi związanych jest 25 gatunków szpecieli należących do rodziny Eriophyidae oraz Phytoptidae. Dwa z nich Cupacarus abietis oraz Tegonotus jaworzynus zasiedlające jodłę pospolitą Abies alba (Pinaceae) były nowe dla wiedzy. Ponadto odnotowano siedem nowych gatunków dla fauny polskiej: Boczekella laricis Farkas, 1965, Nalepella danica Boczek, Harding & Shi, 2002, Nalepella haarlovi Boczek, 1962, Setoptus multigranulatus Castagnoli, 1973, Trisetacus ehmanni Keifer, 1963, Trisetacus gemmavitians Styer, Nielsen & Balderstron, 1972, Trisetacus laricis (Tubeuf, 1897), Trisetacus piceae (Roivainen, 1951).
W wyniku analizy zebranego materiału wykonano redeskrypcję trzech gatunków szpecieli. Ponadto wykonano rewizję czterech gatunków w wyniku czego, utworzono nową kombinację gatunków Calepiitrinerus juniperi (Szulc, 1967) oraz Proiectus farkasi (Boczek, 1969) oraz dwa nowe synonimy. Phyllocoptes piceae Soika, 1999 uznany został za synonim gatunku Phyllocoptes cechi Boczek & Michalska, 1989, natomiast Boczekella retucukata Bagnyuk, 1987 za synonim gatunku Boczekella laricis Farkas, 1965.
Stwierdzono również występowanie siedmiu gatunków drapieżnych roztoczy z rodziny Phytoseiidae oraz dwa z rodziny Tetranychidae. Wśród dobroczynkowtych trzy gatunki po raz pierwszy odnotowano na terenie Polski, były to Anthoseius inopinatus Wainstein, 1975, Anthoseius toruli Karg & Edland, 1987, Typhlodromus singularis (Chant, 1957).
Równolegle z badaniami faunistycznymi prowadzono obserwacje ekologiczne. Określono parametry oraz strukturę dominacji stwierdzonych gatunków oraz bioróżnorodność badanych stanowisk. Ponadto określony został wpływ wybranych czynników na liczebność badanych populacji szpecieli. W przypadku trzech gatunków z rodzaju Trisetacus badano zmienność cech morfologicznych, pomiędzy populacjami pochodzącymi z różnych lokalizacji, mikrosiedlisk bądź roślin żywicielski. Uzyskane wyniki wskazują różny stopień zmienności badanych populacji w obrębie tego samego gatunku, nie pozwalają jednak na ustalenie czynników, które ją kształtują.