Entomologia ogrodnicza III rok
Efekty kształcenia – nabyte umiejętności i kompetencje:
Student zdobywa wiedzę pozwalającą na diagnostykę szkodników na podstawie cech morfologicznych i powodowanych uszkodzeń. Nabiera umiejętności: podejmowania decyzji o zwalczaniu na podstawie danych: o nasileniu szkodnika, działaniu zoocydu lub wroga naturalnego; podejmowania decyzji o właściwej technice ochrony roślin z uwzględnieniem przestrzegania zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; analizy ekonomicznej (kosztów) i ekologicznej konsekwencji zabiegu.
Tematy wykładów/ćwiczeń (treści programowe):
1. Metoda genetyczna . Stosowanie sterylnych samców, wykorzystanie zjawiska niezgodności cytoplazmatycznej, modyfikacja genetyczna owadów za pomocą techniki translokacji. Wykorzystanie inżynierii genetycznej w ochronie roślin przed szkodnikami. Rośliny transgeniczne, ulepszanie wrogów naturalnych szkodników.
2. Metody prognoz długo- i krótkoterminowych. Sposoby sygnalizacji i lustracji jako ważne narzędzia ustalania terminów zabiegów.
3. Metoda integrowana (IPM) – definicja, założenia, zasady tworzenia programów IPM.
4. Integrowana produkcja owoców (IPO) Ochrona sadów jabłoniowych i gruszowych i śliwowych w programach IPO
5. Ochrona wiśni, czereśni i malin w programach IPO
6. Ochrona porzeczek i truskawek w programach IPO
7. Integrowana ochrona upraw pod osłonami , ogólne założenia
8. Programy integrowanej ochrony warzyw pod osłonami
9. Ochrona roślin ozdobnych pod osłonami i w gruncie
10. Integrowana ochrona warzyw w uprawach polowych – ogólne założenia
11. Programy ochrony warzyw polowych cz.I
12. Programy ochrony warzyw polowych cz.II
13. Integrowana ochrona zieleni w miastach
14. Organizacja służby ochrony roślin w Polsce.
15. Doradztwo w ochronie roślin
Tematyka ćwiczeń
1. Chakterystyka rzędu chrząszczy. Cechy budowy, biologia , szkodliwość i zwalczanie wybranych gatunków z rodziny: łyszczynkowatych, żukowatych, sprężytkowatych, stonkowatych.
2. Chrząszcze c.d. Cechy budowy, biologia , szkodliwość i zwalczanie wybranych, gatunków z rodziny: strąkowcowatych, kistnikowatych i ryjkowcowatych.
3. Charakterystyka rzędu motyli. Cechy budowy, biologia , szkodliwość i zwalczanie wybranych gatunków z rodziny: miernikowcowatych, namiotnikowatych , brudnicowatych i przeziernikowatych
4. Motyle c.d. Cechy budowy, biologia , szkodliwość i zwalczanie wybranych gatunków z rodziny zwójkowatych.
5. Motyle c.d. Cechy budowy, biologia , szkodliwość i zwalczanie wybranych gatunków z rodziny: toczykowatych, sówkowatych, , molowcowatych i bielinkowatych.
6. Charakterystyka rzędu muchówek. . Cechy budowy, biologia , szkodliwość i zwalczanie wybranych gatunków z rodziny: koziułkowatych i pryszczarkowatych.
7. Muchówki c.d. Cechy budowy, biologia , szkodliwość i zwalczanie wybranych zwalczanie wybranych gatunków z rodziny: koziułkowatych i pryszczarkowatych.
8. Muchówki c.d. Cechy budowy, biologia , szkodliwość i zwalczanie wybranych gatunków z rodziny nasionnicowatych , miniarkowatych i ziemiórkowatych.
9. Charakterystyka rzędu błonkówek. Cechy budowy, biologia , szkodliwość i.zwalczanie wybranych gatunków z rodziny pilarzowatych.
10. Rozpoznawanie owadów. Końcowe zaliczenie.
Ćwiczenia wymagają użycia mikroskopu świetlnego (mszyce) i stereoskopowego. Studenci poznają cechy diagnostyczne wyżej wymienionych rodzin. Uczą się rozpoznawać najważniejsze gatunki. Na pędach roślin sadowniczych poszukują stadia zimujące mszyc i miodówek a potem na kolejnych ćwiczeniach obserwują ich rozwój. Poznają metody lustracji odróżniania ich na pułapkach lepowych. Na jednym z wyżej wymienionych ćwiczeń (zwykle ostatnich dwóch) prowadzący wychodzą z grupą na teren Parku Ursynowskiego i kolekcji roślin rolniczych i bezpośrednio na roślinach pokazują napotkane gatunki szkodników.
Podsumowując
Zajęcia wymagają stałego kontaktu prowadzącego ze studentem. Na bieżąco musi być sprawdzane czy student znalazł właściwy obiekt i czy jest w stanie rozpoznać jego stadium lub uszkodzenie powodowane przez określony gatunek. Najczęściej studenci otrzymują materiał roślinny wraz z występującymi na nich szkodnikami. Bardzo często zdarza się, że nie potrafią samodzielnie znaleźć obiektu lub oglądają inne owady czy roztocze, które występują na tej samej roślinie. Sprawdza się również czy zeszyt jest prawidłowo wypełniony. Ten system pracy jest jedynie możliwy z pojedynczymi grupami studenckimi.
Ćwiczenia praktyczne
1. Przegląd najważniejszych szkodników występujących pod osłonami (rozpoznawanie objawów żerowania oraz poszczególnych stadiów rozwojowych fitofagów). Zapoznanie z systemem sygnalizacji i monitoringu szkodników w szklarniach. Zaprezentowanie biologicznych metod ochrony upraw szklarniowych przed roślinożernymi roztoczami i owadami (wyszukiwanie i identyfikacja wrogów naturalnych) – 3 godz.
2. Przegląd najważniejszych szkodników występujących w uprawach polowych (rozpoznawanie objawów żerowania oraz poszczególnych stadiów rozwojowych fitofagów). Zapoznanie z systemem sygnalizacji i monitoringu. Przeględ wrogów naturalnych. (pola doświadczalne, Park Ursynowski) – 3 godz.
Metody i pomoce dydaktyczne:
Zajęcia laboratoryjne. Praca z żywymi okazami lub materiałem w gablotach. Dodatkowo prezentacja multimedialna przedstawiająca elementy budowy, biologii i szkodliwości omawianych szkodników. Uzupełnianie zeszytów do ćwiczeń po zapoznaniu się z budową i biologią szkodników.
Literatura (podstawowa i uzupełniająca):
Boczek J. 1992. Niechemiczne metody zwalczania szkodników roślin. Wydawnictwo SGGW, 243 s.
Boczek J. 2001. Nauka o szkodnikach roślin uprawnych. Wydawnictwo SGGW, 432 s.
Cichocka E., Czajkowska B., Goszczyński W., Kropczyńska-Linkiewicz D., Nawrocka B., Nowicki B. 1994. Integrowane metody zwalczania szkodników i chorób w uprawach pod osłonami. Wydawnictwo SGGW, 109 s.
Kropczyńska D., Tomczyk A. 1995. Szkodniki drzew owocowych. Fundacja Rozwój SGGW, 80 s.