Morfologia i funkcje owadów
Efekty kształcenia – nabyte umiejętności i kompetencje:
Zdobycie elementarnej wiedzy o specyfice owadów jako organizmów i funkcjonowaniu ich w środowisku
Tematy wykładów/ćwiczeń (treści programowe):
Wykłady:
1. Owady jako filary ekosystemów lądowych: różnorodność, ewolucja, łańcuchy pokarmowe, wpływ na człowieka.
2. Systematyka: filogeneza bezkręgowców, przykład filogenezy ryjkowców, Curculionoidea.
3. Morfologia: szkielet, części ciała, kolory, struktury przerośnięte
4. Rozwój: embriologia, morfogeneza, metamorfoza.
5. Anatomia i fizjologia: systemy nerwowy, hormonalny, pokarmowy, krwionośny, rozrodczy.
6. Zachowanie: zmysły, reakcje, dobór płciowy, wyszukiwanie i eksploatacja zasobów.
7. Autekologia: czynniki ożywione i nieożywione, specjalizacja, strategie życiowe .
8. Owady w kulturze i sztuce.
Ćwiczenia:
1-2. Obserwacja zalotów i zachowań agresywnych świerszcza Gryllus bimacullatus. Morfologia samicy i samca świerszcza (min. budowa narządów gębowych, skrzydeł, odnóży , przydatków odwłokowych oraz narządów tympanalnych i strydulacyjnych wykorzystywanych w zachowaniach rozrodczych i agresywnych świerszczy).
3. Budowa tułowia owadów a ich lokomocja na przykładzie muchy Calliphora, świerszcza, pszczoły i guniaka czerwczyka, kowala beskrzydłego.
4. Żerowanie owadów a modyfikacje narządów gębowych. Porównanie budowy i funkcji narządów gębowych gryzących, ssących, kłująco-ssących i liżących.
5. Budowa wewnętrzna owadów na przykładzie samca i samicy Gryllus bimaculatus. (min. morfologia układu nerwowego, pokarmowego wydalniczego, oddechowego i rozrodczego.
6. Morfologia krwi świerszcza w barwionych preparatach mikroskopowych.
7-8. Rola hormonów w rozwoju owadów. Wykonanie doświadczenia z wpływem ligatur na proces przepoczwarczania się larw muchy plujki. Zaliczenie.
Metody i pomoce dydaktyczne:
Studenci pracują w zespołach dwuosobowych. Wykonują sekcję owadów i preparują ich narządy. Podstawą zaliczenia ćwiczeń jest wykonanie raportu wraz z rysunkami. Obserwacje są prowadzone przy użyciu binokularów i mikroskopów firmy Olympus. Sekcje prowadzone są przy użyciu profesjonalnych narzędzi do mikrochirurgii WPI. Dodatkowe dokumentacje w formie zdjęć wykonanych aparatem cyfrowym.
Literatura (podstawowa i uzupełniająca):
Chapman R. F. The Insects: Structure and Function 4rd ed, Camebridge Univ. Press 766 ss.
Carde Ring, Resh Vincent H (eds). Encyclopedia of Insects. Academic Press, 1266 ss.
Preston-Mafham Ken Preston-Mafham Rod (1991) „The Encyclopedia of Land Invertebrate Behaviour” Blabdford 320 ss.
Internet:
tolweb.org/tree/phylogeny.html
www.pherobase.com/
www.faunistik.net/
internt.nhm.ac.uk/jdsml/perth/